ECB-programma zet financiële positie pensioenfondsen onder druk
21 april 2015
In het eerste kwartaal van 2015 zijn de dekkingsgraden van veel grote pensioenfondsen gedaald. Belangrijkste oorzaak is de historisch lage (kunstmatige) rentestand als gevolg van de recente stimuleringsmaatregelen van de Europese Centrale Bank (ECB). ‘Politieke bewustwording van de gevolgen van het ECB-programma is noodzakelijk’, aldus de VCP. Deze gevolgen geven opnieuw druk op de cao-tafels, terwijl het een gevolg is van (Europees) overheidsbeleid. Het kan dan ook niet worden afgedaan als een probleem van alleen sociale partners en pensioenfondsen.
De gevolgen voor pensioenfondsen zijn:
• lagere dekkingsgraden waardoor veel pensioenfondsen weer een herstelplan moeten indienen bij DNB;
• een opwaartse druk op de premie (nadat in 2015 de premies vaak zijn gedaald, dus een instabiele premie) en/of een neerwaartse aanpassing van de pensioenopbouw (nadat in 2015 als gevolg van het Witteveenkader de opbouwpercentages veelal fors zijn verlaagd);
• een ‘doorgedraaid beleggingskompas’ (beleggingsbeleid is moeilijk te managen omdat risico’s niet goed geprijsd zijn; ook de president van DNB waarschuwt voor zeepbellen op de beurs en de huizenmarkt);
• verder uitstel van indexatie.
Los van de vraag of de beoogde effecten voor de economie met het stimuleringsprogramma worden behaald, worden pensioenfondsen – in ieder geval op de korte termijn – met negatieve gevolgen geconfronteerd. Het Nederlandse pensioenstelsel ondervindt ten opzichte van andere EU-landen relatief veel hinder van het ECB-stimulerings-programma vanwege het hoge aandeel kapitaaldekking en de grote afhankelijkheid van de marktrente vanwege de bijzondere regels ten aanzien van de waardering van toekomstige verplichtingen. De lage rente zorgt er namelijk voor dat de pensioenverplichtingen van de fondsen flink stijgen. Zij moeten nu meer geld in kas hebben om in de (verre) toekomst aan hun verplichtingen te voldoen en dat zet hun financiële positie onder druk. Dat wordt onvoldoende gecompenseerd door de goede beleggingsresultaten die de afgelopen maanden werden geboekt. Niet alleen richting ouderen (minder kans op indexering) maar ook richting jongeren wordt de communicatie lastiger. Een opwaartse premie of een lagere pensioenopbouw in een situatie dat rendementen en vermogens van pensioenfondsen floreren, zijn moeilijk uit te leggen.
Op basis van hun financiële situatie moeten circa 160 pensioenfondsen uiterlijk 1 juli 2015 een herstelplan indienen, zo heeft toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) onlangs naar buiten gebracht. Een vergelijkbaar aantal fondsen hoeft geen herstelplan op te stellen omdat zij er beter voor staan.
