Informatie voor kaderleden l Nummer 7, 2009

Inhoud:
• Sociaal akkoord
• AOW-leeftijd naar 67 jaar ?
• Petitie Wajong
• SER-advies over werken met nanodeeltjes
• Ontslagvergoeding

Sociaal akkoord

Op de avond van 24 maart zijn de voorzitters van FNV, CNV, MHP, VNO-NCW, MKB en LTO en een kabinetsdelegatie, bestaande uit de ministers Donner, Bos, Rouvoet en premier Balkenende tot een zogenaamd ‘sociaal akkoord’ gekomen. De hoofdmoot van de besprekingen was het werkterrein werk en inkomen en uitdrukkelijk niet alle overige crisismaatregelen die het kabinet zal treffen. Het laatste is en blijft een verantwoordelijkheid van het kabinet zelf. Wel is een globale weergave gegeven van de onderwerpen die zoal aan bod komen.

AOW-leeftijd
Het kabinet wil vanaf 2011 de AOW-leeftijd verhogen van 65 jaar naar 67 jaar. De MHP heeft eerder aangegeven dat de AOW-leeftijd op zich bespreekbaar is, maar dat dit besluit niet over één nacht ijs moet gaan en dat louter financiële redenen hier niet aan ten grondslag moeten liggen. Voor de FNV was dit punt onbespreekbaar. MHP-voorzitter Richard Steenborg had al eerder op RTLZ gesuggereerd om hierover een SER-advies te vragen. Besloten is aan de SER een zwaarwegend advies te vragen, waarbij de SER vrij is alternatieven aan te dragen, die dezelfde opbrengst op langere termijn genereren. Dit advies moet voor 1 oktober a.s. worden uitgebracht.

Pensioenen
De strenge criteria die voor pensioenfondsen gelden bij een hersteltermijn van vijf jaar (onlangs gepubliceerd in de Staatscourant), worden versoepeld. Pensioenfondsen kunnen nu meerdere opties aangeven, waarbij een besluit over eventueel afstempelen niet eerder hoeft genomen te worden dan vóór 1 januari 2012.

Loonparagraaf
Het kabinet was van plan om een nullijn op te leggen (al dan niet via een loonmaatregel) en specifiek voor de ambtenaren de bestaande CAO open te breken. De verhoging van de eindejaarsuitkering in 2009 en 2010 (1,4% en 2,9%) zou voor ambtenaren worden geschrapt. Het openbreken van de ambtenaren-CAO is van tafel. Sociale partners hebben afgesproken om een loonuitkomst van rond en nabij de inflatie na te streven en bij meer loonruimte deze primair aan te wenden voor werkgelegenheid en scholing. Voorwaarde daarbij is wel dat de lasten niet worden verzwaard, waaronder ook de lokale lasten. Uitgangspunt is dus koopkrachtbehoud. Maatwerk blijft mogelijk, maar looneisen van 3,5% lijken niet aan de orde.
Voor de ambtenaren zal het kabinet in de begrotingen uitgaan van een nullijn, maar zal dit niet opleggen en er blijft (weliswaar met een begrotingsdruk) ruimte voor onderhandelingen. Van openbreken van bestaande CAO’s is in ieder geval geen sprake meer. Koppeling van uitkeringen aan lonen is en blijft het uitgangspunt.

Deeltijd WW
Vanaf 1 april 2009 komt er een deeltijd WW-regeling (voor maximaal 50% van de werktijd). De aanvragen kunnen worden ingediend tot 1 januari 2010. De deeltijd WW loopt voor een periode van drie maanden en kan met twee keer zes maanden worden verlengd (mede afhankelijk van de gebruiksomvang). Het kabinet wilde hier weer een omzetdalingcriterium aan koppelen (zoals de huidige WTV-regeling), maar die is van de baan. De regeling wordt aangevraagd door medeondertekening van betrokken vakbonden, maar individuele werknemers, om wie het gaat, moeten wel instemmen. Het laatste, omdat de WW-uitkering evenredig ten koste gaat van de opgebouwde rechten. Indien de werknemer toch voortijdig ontslagen wordt, moet de werkgever de helft van de uitgekeerde WW als boete terugstorten. Aanvankelijk wilde het kabinet een anticumulatiebeding koppelen aan de deeltijd WW (dat wil zeggen dat de werkgever gedurende die periode geen aanvulling mag geven), maar dit is op aandringen van de MHP van tafel. Zogenaamde ‘boven maxdagloners’ zouden anders een te grote inkomensval maken, ondanks dat zij voor de helft aan het werk blijven. Ook zou de werknemer formeel voor maximaal de helft ontslagen moeten worden volgens het kabinet. Ook dat is van tafel. De werknemer blijft gewoon in loondienst.

Overige werkgelegenheidsafspraken

• Er komt extra geld ten behoeve van de bestrijding van jeugdwerkloosheid.
• Werkgevers zullen ervoor zorgen dat er stageplaatsen ter beschikking komen.
• Mobiliteitscentra, die formeel al in de lucht zijn, zullen met professionele ondersteuning worden gevuld, zodat vooral ook kennis in het hogere echelon behouden blijft.
• Er wordt een paar honderd miljoen uitgetrokken voor scholingsgelden.

Gezien de verbeteringen ten opzichte van het aanvankelijke pakket dat het kabinet in petto had voor sociale partners, hebben alle zes de voorzitters van de werknemers- en de werkgeversorganisaties het bereikte akkoord in eigen huis positief voorgelegd.

AOW-leeftijd naar 67 jaar ?

De beeldvorming is neergezet alsof CNV en MHP de verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar volledig bespreekbaar achten en FNV zich hiertegen blijft verzetten. In diverse interviews (waaronder het NOS-journaal en RTLZ-nieuws) heeft Richard Steenborg de visie van de MHP ten aanzien van de crisismaatregelen nog eens herhaald, desgevraagd ook over de AOW-leeftijd.

De MHP wil van tevoren geen blokkades opwerpen en is, indien noodzakelijk, bereid over alle beleidsonderwerpen te spreken. Het gaat om het uiteindelijke totaalpakket, dat in onderlinge samenhang beoordeeld moet worden. Daarom heeft de MHP al vóór het overleg met het kabinet gepleit om over dit onderwerp de SER om advies te vragen. De MHP houdt dus geen pleidooi om de AOW-leeftijd op te trekken naar 67 jaar, net zo min als er sprake zou zijn van een afspraak met werkgevers voor een nullijn in 2010. Dit laatste werd voor het sociaal akkoord nog gesuggereerd door werkgeversvoorzitters Wientjes en Hermans. Belangrijke uitgangspunten voor de MHP zijn koopkrachtbehoud en behoud van werkgelegenheid en kennis.

Petitie Wajong

De drie vakcentrales FNV, CNV en MHP hebben samen met organisaties van chronisch zieken en gehandicapten op 17 maart jl. een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer over de Wajong. De petitie is aangeboden vanwege de plannen van het kabinet om ingrijpende wijzigingen aan te brengen in de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) met betrekking tot het wettelijk minimumloon en de sociale werkvoorziening. Volgens de voorstellen van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zou de beloning van jonggehandicapten jarenlang onder het wettelijk minimum kunnen liggen. Daarnaast zou deze groep nauwelijks meer een beroep kunnen doen op de WSW (Wet sociale werkvoorziening). Volgens bestuurder Eddy Haket van de MHP “hebben werkende jonggehandicapten even veel recht op een normale beloning als anderen die hetzelfde werk doen. En dat betekent voor hen ook de garantie van het wettelijk minimumloon”. Jonggehandicapten met een Wajong-uitkering vinden in het algemeen moeilijk een passende baan bij een reguliere werkgever. Dat geldt zeker in een tijd van een economische crisis. “Het is dan extra zuur als de toegang tot de sociale werkvoorziening wordt beperkt voor deze mensen”, aldus Haket.

Klein venijn ?!? SER-advies over werken met nanodeeltjes

Op 17 maart jl. heeft de SER-commissie Arbeidsomstandigheden het advies Veilig omgaan met nanodeeltjes op de werkplek vastgesteld. De MHP stemt in met dit advies. Het advies beperkt zich tot het werken met nanodeeltjes (en gaat dus nadrukkelijk niet over economische voor/nadelen of bijvoorbeeld de ethische (on)wenselijkheid van het werken met nanomaterialen).

Het probleem van het werken met nanodeeltjes is dat de kennis over de gezondheidseffecten nog gering is, zodat niet gezegd kan worden wat een verantwoorde blootstelling is of niet. Volgens het ontwerpadvies zijn de risico’s voor degenen die ermee werken, dan ook onzeker en onbekend. Zij moeten daarom worden behandeld als (zeer) gevaarlijke stoffen waarop het voorzorgbeginsel moet worden toegepast, dat wil zeggen: blootstelling van werknemers aan nanodeeltjes moet worden voorkomen of geminimaliseerd. De wijze, waarop de risico’s worden beheerst, moet blijken uit de wettelijk verplichte risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en worden geconcretiseerd in het bij de RI&E horende Plan van Aanpak. Het voorzorgbeginsel kan in bepaalde situaties ook leiden tot een verbod.

Vanuit de MHP-achterban is over de gezondheidsaspecten meegepraat door enkele betrokken onderzoekers, die in de praktijk met nanodeeltjes werken. Zij zijn van mening dat de veiligheid verder aangescherpt zou moeten worden door invoering van een vergunningstelsel. Op verzoek van de MHP is daarom in het advies een passage opgenomen, waarin verwoord wordt dat de SER het van belang vindt dat er in bredere zin een discussie komt over de toepassing van het voorzorgbeginsel in geval van opkomende nieuwe technologieën, zoals nanotechnologie. De SER geeft aan dat daarbij ook de mogelijke invoering van een vergunningstelsel aan de orde kan zijn.

Verder adviseert de SER de minister te onderzoeken of een meldingsplicht voor bedrijven, die met nanomaterialen werken, een zinvol instrument is om de werknemer te beschermen in de periode dat er nog onvoldoende wetenschappelijke gegevens zijn. Onder een meldingsplicht verstaat de SER een systeem, waarbij importeurs of producenten aangeven dat er nanomaterialen in hun producten verwerkt zijn en dat die informatie in de keten wordt doorgeleid. Op verzoek van de MHP is aan deze passage toegevoegd dat de SER onder een dergelijke meldingsplicht ook een systeem verstaat, dat de producent en de importeur verplicht om het gebruik van nanodeeltjes bij een door de overheid aan te wijzen instantie te melden. Een dergelijk systeem kan worden gezien als een ‘vergunningstelsel-light’.

Stand van zaken wetsvoorstel limitering ontslagvergoeding

Op donderdag 19 maart jl. is in de Tweede Kamer een eerste discussie geweest over het wetsvoorstel limitering ontslagvergoeding (aftopping op een jaarsalaris van een jaarinkomen van € 75.000). Nadat het hoofdlijnendebat tot twee keer toe een week was uitgesteld (vanwege het crisisberaad binnen het kabinet en op verzoek van de coalitiepartijen), had vervolgens de SP gevraagd om een zogenaamd interpellatiedebat. Het hoofdlijnendebat staat nu voor donderdag
26 maart gepland. De kwalificaties van de oppositie voor dit wetsvoorstel logen er niet om: ‘prutswet’, ‘rijp voor de prullenbak’ en ‘gedrocht’. Minister Donner gaf toe dat dit wetsvoorstel in technische zin rare elementen bevat en is zich ten volle bewust van de kritiek van de Raad van State. Hij geeft aan dat het doel ervan alleen is dat sociale partners weer afspraken kunnen maken over participatie en werkgelegenheid (m.a.w. hierdoor is de impasse tussen werkgevers en werknemers van vorig jaar opgeheven). Daarom heeft het kabinet in het Najaarsoverleg deze overeenkomst mede ondertekend. Uitdrukkelijk werd nog eens vermeld dat de MHP als enige partij in het Najaarsoverleg de limitering van de ontslagvergoeding niet heeft omarmd.