Automatische pensioenopbouw ZZP’ers: Koolmees moet nu doorpakken

Belangrijke dekking voor risico’s

In het Pensioenakkoord in 2019 zijn afspraken gemaakt over pensioendeelname voor ZZP’ers aan de tweede pijler (collectief arbeidsgerelateerd pensioen). De VCP heeft zich altijd sterk gemaakt voor automatische pensioenopbouw voor ZZP’ers binnen de tweede pijler, net als bij de meeste werknemers. Een van de argumenten daarvoor is dat ze het zelf niet hoeven te regelen en dan niet in een financieel gat vallen zodra ze stoppen met werken. Daarnaast is er dan dekking voor de grootste risico’s in de vorm van een nabestaandenpensioen voor hun partner en kinderen bij overlijden en voor pensioen bij arbeidsongeschiktheid (de meeste pensioenuitvoerders regelen dit), en kunnen ze gebruik maken van het belastingvoordeel voor hun oude dag. De Wet Toekomst Pensioenen die nu in de maak is, voorziet in experimenten om ZZP’ers pensioen te laten opbouwen in sectoren waar zij werkzaam zijn, maar alleen als zij zichzelf aansluiten. De VCP vindt dat die experimenteerwetgeving ook automatische deelname met opt-out mogelijk moet maken, omdat vrijwillige aansluiting niet werkt.

Daad bij het woord

De VCP vindt dat Koolmees in aanvulling op zijn antwoord op GroenLinks de daad bij het woord moet voegen. De minister wil nu echter eerst weer gaan werken aan een analyse die ingaat op de mogelijkheid en wenselijkheid van een automatische aansluiting, zonder hier een concrete termijn aan te verbinden. “Op deze manier blijft de minister dit dossier maar voor zich uitschuiven en neemt hij niet zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zo ontstaat er alleen maar meer scheefgroei tussen werknemers en een grote groep zzp’ers met onvoldoende buffers. Eigenlijk had automatische deelname met opt-out allang realiteit moeten zijn”, zegt VCP-beleidsmedewerker Klaartje de Boer.

Verdere scheefgroei voorkomen

De Boer wijst op het maatschappelijk belang van automatische deelname. ZZP’ers zouden automatisch pensioen moeten opbouwen omdat ze anders een heel kwetsbare groep dreigen te vormen. Dat probleem ondervang je door pensioenopbouw voor ZZP’ers eenvoudigweg automatisch te regelen. Bovendien is er dan geen concurrentie tussen werkgevers en opdrachtgevers op de arbeidsvoorwaarde pensioen en wordt scheefgroei tussen werknemers en kwetsbare groepen zoals groot del van de zzp’ers die ons land kent, beperkt.

Uitstelgedrag dus ontzorgen

“Veel ZZP’ers laten pensioenopbouw op hun beloop en stellen het uit omdat ze het zelf moeten opknappen, het bewustzijn onder Nederlanders over pensioen is sowieso al erg laag”, zegt De Boer. Een van de opties die in het Pensioenakkoord wordt verkend is om ZZP’ers meer ruimte te geven voor individuele pensioenopbouw, in de zogeheten derde pijler. De VCP verwacht daar weinig van, omdat net als nu, de ZZP’er er het dan zelf actief moet gaan regelen en zich moet verdiepen in een privaat pensioenproduct en dit moet afsluiten. Dit is al staand beleid sinds jaren en slechts een hele kleine groep doet dit daadwerkelijk. ZZP’ers moeten gewoon ontzorgd worden op pensioengebied en het belang van commerciële partijen dient ondergeschikt te zijn aan het belang van het ontzorgen van zzp’ers.

Nu doorpakken

Naast de VCP hebben ook veel andere partijen de minister opgeroepen de voorgestelde wet zo aan te passen dat automatische deelname van ZZP’ers aan de tweede pensioenpijler mogelijk wordt. In gesprekken tussen de sector, zelfstandigenorganisaties en de minister, die al lopen vanaf 2018, is dit ook altijd één van de uitgangspunten geweest voor de experimenteerwetgeving. Een aantal pensioenuitvoerders heeft aangegeven dit te willen faciliteren. “Waar wachten we dan op? Laten we gewoon snel beginnen en koppel dit los van de Wetgeving Toekomst Pensioenen, wat alleen maar tot meer vertraging leidt”, zegt De Boer.