Interview: voorzitter De Unie steekt graag zijn nek uit

Teruggaan naar de polder, dat was de opdracht die voorzitter Reinier Castelein van vakbond De Unie meekreeg bij zijn aantreden. Vorig jaar juli was het zover en sloot De Unie zich aan bij de VCP, samen met seniorenorganisatie ANBO en vakbond UOV. “Samen zijn we veel beter in staat om de toekomst van werkend Nederland vorm te geven. Ik ben blij dat we weer meedoen”, zegt hij in een vraaggesprek.

Uitdagingen
De uitdagingen waar de vakbonden en dus ook De Unie voor staan zijn niet gering. De arbeidsmarkt is in beweging en door flexibilisering zijn veel mensen in onzekerheid. Tegelijkertijd kampt de vakbeweging met teruglopende ledentallen, Castelein doet daar niet geheimzinnig over. Een kant en klaar recept heeft hij niet, maar waar het kan steekt hij zijn nek uit en probeert hij met ‘modern leiderschap’ zijn voorzitterschap vorm te geven.

Innovatie
En dat werpt zijn vruchten af. Niet zonder trots vertelt hij over nieuwe verenigingen die door De Unie zijn gevormd en die aan de cao-tafel gewoon meetellen. “Bij Randstad hebben we dat gedaan en ook in de haven. En bij cao-onderhandelingen voor hoger personeel bij Heineken hebben we een grote groep medewerkers achter ons weten te scharen terwijl ze niet eens lid waren van De Unie. We vroegen ze gewoon wat zij belangrijk vonden, in alle objectiviteit. Op die manier creëren we meer draagvlak en worden we als vakbeweging serieus genomen. Zo’n aanpak betekent ook dat je niet alleen naar je leden moet luisteren maar ook goed naar de rest van je omgeving. Dat maakt de kans op vernieuwing groter.” Om eraan toe te voegen: “Als Apple een vereniging zou zijn geweest, hadden we de iPhone nooit gehad.”

Vakverenigingen
De Unie heeft onder zijn leden werknemers uit de dienstverlening en de industrie, terwijl hij zich bij de VCP omringd weet door met name vakverenigingen, waar werknemers zich vanuit hun beroep hebben aangesloten. “Ik geloof persoonlijk wel in het categorale karakter van vakorganisaties, daar kun je beter richting aan geven. Bij een bredere bond is dat lastiger. Je kunt wel ergens voor zijn maar er is altijd wel iemand die daar iets van vindt. We hadden hier ooit een ledenactie voor Michelin-banden, daar was een van onze kaderleden die bij Vredestein werkte niet blij mee.”

Verdienmodellen
Nieuwe uitdagingen aangaan betekent ook op zoek gaan naar nieuwe verdienmodellen, gaat Castelein verder. “De vakbeweging kampt met dalende ledentallen, maar de lasten blijven gewoon gelijk. Dus moeten we kijken hoe we dat in de toekomst gaan vormgeven. Als een contributiemodel niet werkt, zouden we misschien toe moeten naar een cao-belasting, waarbij elke werknemer die onder een cao valt – we onderhandelen tenslotte voor iedereen – een premie afdraagt. Het idee is ooit geopperd door vakbondsprofessor Paul de Beer, naar zulke ideeën moeten we in de toekomst echt serieus kijken.”