In gesprek met Piet Visser en Robert Swankhuizen

Wat is belangrijk in het werk in de luchtvaarttechniek?
Robert: In dit werk vind ik het belangrijk dat je je gedachtes van welke kant je op wilt gaan, goed kunt overbrengen. Zeker voor technici is dat moeilijk, want technici denken vaak zwart – wit, het vliegtuig vliegt wel, het vliegtuig vliegt niet en daar tussenin zit niks. Als vakbond is het belangrijk om dingen zo naar buiten te brengen dat mensen begrijpen waar het over gaat. Wij pretenderen als vakbond de veiligheid in de luchtvaart te verhogen. Wat heel belangrijk is, is dat mensen ook begrijpen wat de veiligheid doet. Want wat is nou veiligheid? Die Turkish Airlines crash twaalf jaar geleden bijvoorbeeld. Iedereen had daar een mening over. Als vakbond zijn wij toen aanwezig geweest op de crashsite en hebben we meegewerkt met verschillende onderzoeken van de Onderzoeksraad en de politie. Dan word je natuurlijk met je neus op de feiten gedrukt. Je ziet ook wat er gebeurd is met welke akelige gevolgen. Het handelen van mensen, ook in het onderhoud en in het vliegen, kan zoveel consequenties hebben. Dit is de ultieme consequentie als je verkeerd handelt en dat proberen we aan iedereen uit te leggen. Veiligheid is gewoon gerelateerd daaraan. Er is één iemand die zijn handtekening moet zetten en dat is de grondwerktuigkundige en dat is een hele verantwoordelijkheid.

Wat speelt er nu op dit moment binnen de luchtvaart?
Piet: Tekort aan technici. Mensen begrijpen niet wat dat betekent, waarom dat zo is en wat dan het resultaat daarvan is. Technici zijn nodig om een vliegtuig te laten vliegen. Aan de ene kant wordt gejuicht om het tekort, want dan wordt er minder gevlogen en dat is beter voor het milieu, maar er wordt onderschat hoeveel technici er nodig zijn om een vliegtuig te kunnen laten vliegen. Vanuit de VCP is het uitermate belangrijk wat het economisch effect is van tekorten in de luchtvaart. Het moet uitvergroot worden wat de effecten de komende jaren gaan worden. Daar hebben we de VCP voor nodig, om het verhaal breder te trekken en in de Tweede Kamer terecht te krijgen, ook via de SER. Wij hebben de VCP ook nodig om de positie te versterken en een luchtvaartpoot te maken bij de VCP. Er zijn heel veel gelijkenissen binnen de VCP, zoals met de ACP over onregelmatige werktijden op oudere leeftijd. Daar kan de VCP iets mee doen.
Naast een tekort aan technici speelt de beginnende krimpdiscussie. We hebben een verouderde populatie. Een aanzienlijk deel van onze technici/leden gaat de komende jaren met pensioen. We hebben een lange opleidingstijd. Tien jaar gaat daar overheen en in die periode gaat ruim 40% van onze collega’s van zijn pensioen genieten. Het kost grote moeite de jeugd te betrekken in de techniek en wat daarbij zeker niet helpt, is die krimpdiscussie. De luchtvaart wordt een beetje als de grote, boze wolf weggezet in de media. Dat helpt natuurlijk niet als jonge mensen een keuze willen maken in de techniek. En de jeugd is moeilijker te interesseren voor techniek. Nederland heeft vijf opleidingsinstituten die zich bezighouden met technische opleidingen voor de luchtvaart en daarvan zijn er twee met opleidingscertificaten voor ons grondwerktuigkundigen. Dadelijk komt er een gebrek aan technici, die daadwerkelijk het vliegtuig mogen vrijgeven. We leggen contact, onder andere met de scholen. Met de AM&TS in Woensdrecht hebben we goed contact en wat we nu doen, is met de domeinen waarmee we bekend zijn, aan tafel zitten en ze bewust maken van het probleem. We proberen ze aan elkaar te koppelen, Martinair, KLM en Transavia, en te zoeken naar een oplossing waarin we in de komende periode mensen opleiden en de nieuwelingen in de luchtvaart ook een goede overdracht hebben. Piet heeft zelf zijn achtergrond en werkervaring bij de technische dienst van Martinair en vertelt: “Wij handelden net voor corona met 162 techneuten 105 duizend vluchten per jaar technisch af. Dat was toen een kwart van de totale vliegproductie op Schiphol”. En nu? “Op dit moment zitten we, geloof ik, nu op zo’n 95 duizend vluchten, KLM is nog aan het opschalen, en dat wordt een uitdaging.”

Stageplaatsen en een campus vindt Robert belangrijk. Het is een wens om een opleidingsinstituut te hebben in de buurt van Schiphol. Piet noemt als voorbeeld de KLM, die wel de eigen piloot opleidt, inclusief een campus naast de vliegschool, maar dat voor technici niet doet.

Wat was bepalend in 2023?
Het plaatsingsprobleem en daarnaast het titaniumtekort. De opleidingsduur is lang bij ons, dus het personeelsissue, wat een rem op de groei geeft. Door de situatie in de Oekraïne komt er bijna geen titanium meer uit Rusland. De levertijden zijn toegenomen en daardoor is er een gebrek aan onderdelen en wisseldelen, waardoor we een materiaalprobleem hebben, naast een gebrek aan technici.

Alle beroepen waarvoor mensen tijdens corona een briefje kregen dat ze wel naar buiten mochten tijdens de avondklok, daar is nu een gebrek aan. Dat is raar want dat is de basis waar dit land op rekent en waar het land op draait om alle andere zaken te kunnen laten doorgaan. Het gaat hier om het economisch effect. Luchtvaart draagt bij aan de economie van Nederland, maar als deze gaat stagneren wat betekent dat dan? Dat effect is vele malen groter dan men voorziet en daar kunnen we ons met VCP hard voor maken.

Hoe behartigt de NVLT de belangen van de professionals?
Piet: In de statuten staat dat we de belangen van leden moeten behartigen op allerlei vlakken en dat is arbeidsvoorwaardelijk, maar dat kan ook juridisch technisch zijn. Daarnaast proberen we de leden te professionaliseren en dat is ook een uitdaging. We hebben kritische leden, maar als techneut doe je niks op basis van aannames. Zit de bout vast, zelf kijken. Dat zit als techneut helemaal in ons DNA. Dat betekent dat de leden ook vragen ‘Waar blijkt dat dan uit?’ Als we naar de leden iets te melden hebben, dan weten we ook dat het feitelijk correcte informatie is.

Wat zou Robert aan Piet mee willen geven?
Mijn eigen bijdrage gaat stoppen per 1 april 2024, want ik moet een keer stoppen. Ik ben al met pensioen en wil geen karikatuur van mezelf worden. Ik wil meegeven dat hij in ieder geval zijn rug recht blijft houden in alle situaties. Want als vakbond word je vaak door belangen van allerlei mensen heen en weer geslingerd: van leden, van bedrijven, van politiek en dan probeer je daar een middenweg in te vinden, die voor iedereen acceptabel is. Zorg dat je verhaal duidelijk over komt en wat heel belangrijk is, probeer het in Jip en Janneke-taal over te brengen, want vaak komen de technische termen die wij gebruiken, niet binnen bij mensen. Daar moet je een vertaalslag in maken.

Hoe heeft Piet Visser de overdracht ervaren?
Een beetje als een achtbaan. Ik was me er niet van bewust dat Robert zoveel naast zijn bestuurslidmaatschap deed. Als vereniging hebben we heel veel baat bij een groot netwerk en die contacten maken ons als vakvereniging sterker.

En u bent een goede netwerker?
Ik krijg er steeds meer lol in, gisteren ook een kennismaking bij de KLM-directie, prettig om elkaar face to face te spreken. De mens achter de naam te zien.

Wat wordt de focus voor 2024?
Aanpakken van de tekorten en dat de huidige werknemers niet zichzelf voorbijlopen.

Waar kan de VCP bij helpen?
Bij de jongeren opleiden. De Europese regelgeving staat centraal bij het opleiden van grondwerktuigkundigen. Dit moet wel gefaciliteerd worden. Daar kan de VCP bij helpen, naast een positief beeld van de grondwerktuigkundige, een rolmodel.

Nog een wens is om vanuit economisch perspectief de luchtvaartpoot te centraliseren als er gemeenschappelijke belangen zijn.

De VCP is hopelijk voor ons een ingang richting de politiek en de SER, waar we nog wat winst kunnen halen. Want uiteindelijk bepaalt de politiek waar we tegenaan lopen en welke barrières we ondervinden in onze groei.

Inmiddels hebben op 11 januari 2024 luchtvaartmaatschappijen, kennisinstellingen, maakindustrie, brancheorganisaties en vakbonden gezamenlijk hun toekomstvisie op de luchtvaart gepresenteerd. De VCP onderschrijft deze visie die medeondertekend is door aangesloten organisaties VNV, NVLT, VKP en De Unie. Met tien concrete commitments willen partijen een bijdrage leveren aan een toekomstbestendige luchtvaart voor alle Nederlanders. Lees meer