Professionaliteit

VCP wil ruimte voor professionele ontwikkeling: vakmanschap, beroepsopleiding en loopbaanontwikkeling

• Professional centraal in alle fasen van het leven
• Professionals zijn onderdeel van de oplossing, zij kunnen vanuit professie bijdragen aan innovatie en transities.
• Professionele autonomie en (mede)zeggenschap is hard nodig in plaats van werkdruk en regeldruk.
• Investeer in professionals: vakmanschap en beroepseer.
• Verbeter sociale innovatie, hybride werken, roosteren en verlof.

De VCP vraagt met grote regelmaat aandacht voor de positie en de waarde van professionals. Hun werk draait om vakmanschap, kennis van zaken en de wens zich blijvend te kunnen ontwikkelen. De VCP vindt het belangrijk dat professionals de ruimte krijgen om hun werk goed te doen en niet beperkt worden door allerlei regels en werkdruk. Professionele ruimte zorgt voor groei en voor meer werkplezier. In het MLT-advies dat de sociale partners (in 2022) uitbrachten, wordt het belang van professionele ruimte meerdere malen benadrukt.

In de uitvoering is het belangrijk dat professionals daarom meer ruimte krijgen voor ‘beslisruimte’. Het beschikken over voldoende vakmensen is belangrijk, samen met onderwijsinstellingen, overheden en sociale partners aan de slag om vakmensen op te leiden en, waar nodig, bij te scholen.

Het SER-advies ‘Waardevol werk: publieke dienstverlening onder druk’ en ‘Sociale Innovatie’ namen in 2023 een belangrijke plaats in bij professionele ruimte. Laten we hierop terugblikken.

Waardevol werk: publieke dienstverlening onder druk

Betere arbeidsvoorwaarden, meer vertrouwen, goed werkgeverschap en heldere keuzes zijn ingrediënten die nodig zijn om de arbeidsmarktproblematiek in de maatschappelijke sectoren aan te pakken. Zo staat te lezen op 17 februari 2023 in het door de SER vastgestelde advies Waardevol werk: publieke dienstverlening onder druk. De VCP is erg blij met het advies. “Het laat zien dat de grote personeelstekorten bij onderwijs, zorg, veiligheid en overheden geen extern gegeven zijn. Er zijn in het verleden bewuste keuzes gemaakt waardoor het zijn van professionals in deze sectoren te weinig aantrekkelijk gevonden wordt. Op deze voet doorgaan kan niet. Meer ruimte voor professionals is nodig”, zegt Nic van Holstein, voorzitter VCP.

Goed werkgeverschap
De VCP is bezorgd over hoe er in de maatschappelijke sectoren omgegaan wordt met het principe van goed werkgeverschap. De gevolgen zijn zichtbaar: ziekteverzuim, werkdruk, hoog verloop, flexibele contracten en gebrek aan sociale en technologische innovatie.“Hier is nog veel te winnen, te beginnen met goed en verstandig (personeels-) management. Hoe kan het dat werknemers als zogenaamd zelfstandige aan de slag gaan, omdat ze dan de betere uren krijgen en meer beloning? Deze werkgevers falen opzichtig in hun wettelijke opdracht van goed werkgeverschap. Zij zijn aan zet, maar de overheid moet deze maatschappelijke sectoren daartoe ook in staat stellen, bijvoorbeeld door financiering en voldoende professionele ruimte”, zegt Van Holstein.Uit het advies komt helder naar voren dat we op deze voet niet verder kunnen. Er zijn niet genoeg werkenden in Nederland om de toekomstige arbeidsvraag aan te kunnen. Het werk moet gedaan worden, maar hoe kan dat met dezelfde professionals zonder deze op te branden. Inzet op sociale innovatie, slimmer organiseren en een betere inzet van technologie kunnen hierbij helpen.

Administratieve lasten
Daarnaast blijkt de rijksoverheid een cruciale rol te spelen in het verminderen van administratieve lasten. Elke sector heeft eigen issues. Zo is niet alleen de overheid verantwoordelijk voor de hoge regeldruk, ook instellingen, inspecties, zorgverzekeraars, gemeentes etc. dragen bij aan de stapeling. Overkoepelend is de rijksoverheid systeemverantwoordelijke. De rijksoverheid moet heldere keuzes maken, consistent beleid voeren, ruimte geven voor betere arbeidsvoorwaarden en langjarig consistente financiering verzekeren zonder perverse prikkels. Er is bovendien regie nodig op de digitalisering processen om bijvoorbeeld te voorkomen dat systemen niet met elkaar kunnen communiceren of dat dezelfde formulieren meerdere keren moeten worden ingevuld voor verschillende instanties.

Politieke verantwoordingsdrift
Daarnaast moet de verantwoordingsdrift van de ministeries en het parlement anders: meer gericht op doelen en kaders en minder op detail. Het lijkt wel of elk incident Kamervragen of nieuwe regels vereist. Professionals moeten ontlast worden van administratieve drift en weer gewoon het werk kunnen doen waar ze voor aangenomen zijn. Dit zal helpen om het werk weer aantrekkelijk te maken. “Rapport na rapport laat zien dat de verantwoording doorgeslagen is. De VCP vindt een verantwoorde besteding van publieke middelen ook belangrijk, maar de verantwoordingsdrift is doorgeslagen. Focus op doelen en beperk de indicatoren. Laat professionals hun werk doen”, aldus Van Holstein.De VCP ziet in het advies duidelijke aanknopingspunten voor verbeteringen. De urgentie is daar, de professionals zijn gemotiveerd, nu kijken we naar de overheid, politiek en de werkgevers om ons te helpen Nederland weer op het juiste pad te zetten.

Sociale Innovatie

Een delegatie van de SER heeft het in maart 2023 uitgebrachte advies over sociale innovatie in september 2023 aangeboden aan de Tweede Kamer. Namens de VCP was Nic van Holstein aanwezig, hij vroeg aandacht voor het belang van professionele ruimte. Het ging voornamelijk over het creëren van een werkomgeving waarin werknemers hun kwaliteiten en hun talenten kunnen ontwikkelen. Dat leidt tot plezierig werken en betere bedrijfsprestaties. Samen met technologische innovatie vergroot dat de arbeidsproductiviteit van organisaties én van de nationale economie.

“Sociale innovatie kan een bijdrage leveren aan een positieve werkcultuur en de verhoging van de zelfredzaamheid van werknemers. De VCP vraagt daarbij aandacht voor de professionele ruimte.  Sociale innovatie moet ruimte geven aan het professioneel oordeelsvermogen en handelen”, aldus Van Holstein. ”Werkdruk en regeldruk vormen daarbij belemmeringen. Voor een werknemer is professionele ruimte en een positieve werkcultuur belangrijk: het draagt bij aan plezier in het werk, welbevinden en voldoening uit prestaties, vakmanschap en beroepseer.”Van Holstein meldt dat ook in het eerdere SER advies over de arbeidsmarkt maatschappelijke sectoren daarom aandacht gevraagd werd voor de regeldruk, werkdruk en verantwoordingsdruk in bijvoorbeeld het onderwijs en zorg: “De Tweede Kamer kan juist daarin een rol spelen en het werk aantrekkelijker maken door iets aan de regel- en verantwoordingsdruk te doen. Een andere factor die daarbij meespeelt is de rol van management en leidershap. Sociale innovatie gaat juist ook over de dialoog tussen werknemers en leiding over de inrichting van de organisatie en het werk.”Kim Putters, Voorzitter SER meldde in zijn inleiding: “Sociale innovatie is de menselijke kant van technologische innovatie. De kern is het gesprek tussen werkgevers en werknemers.” De voorzitter van de SER-commissie Steven van Eijk zei: “Sociale innovatie is absolute noodzaak en een no brainer.” De gesprek was met Kim Putters samen met Steven van Eijck, Niek Henk-Jan Hinsenveld, Nic van Holstein, Jan-Pieter Daems en Tweede Kamerleden Barbara Kathmann, Romke de Jong, Daan de Kort en Steven van Weyenberg over het SER-advies: ‘Naar verdere succesvolle toepassing van sociale innovatie’. Sociale innovatie is de vernieuwing van de arbeidsorganisatie en benutting van competenties gericht op de verbetering van bedrijfsprestaties en ontplooiing van talent. De SER heeft een aantal aanbevelingen gedaan om de ondersteuning op gebied van sociale innovatie voor organisaties en specifiek het MKB te verbeteren.

AI

De opkomst van Articifiële Intelligentie (AI) gaat door alle lagen van het werk heen.  De hoger opgeleiden kunnen er wellicht harder door geraakt worden omdat AI de potentie heeft om juist van deze professionals taken over te nemen. Tegelijk is er ook meer mogelijkheid om samen te werken. Inzicht op potentiële gevolgen is belangrijk. Inzet op digitale competenties ongeacht opleidingsniveau of leeftijd en de noodzaak tot sociale innovatie ter versterking zijn nodig. De VCP ziet kansen bij de inzet van AI op de werkvloer en zal daarom niet negatief staan tegenover de ontwikkeling, maar is ook niet blind voor de risico’s en de potentiële gevolgen. De VCP zet in op verbetering en versterking van alle werkenden in Nederland.
De SER werkt de komende tijd toe naar een advies over de impact van AI op de arbeidsproductiviteit, kwantiteit en kwaliteit van werk.

CAO-onderhandelaars

Tijdens een VCP-cao-onderhandelaarsbijeenkomst is ook gesproken over ‘Professionele ruimte en verantwoordelijkheid’.