SER biedt nieuw kabinet visie op brede welvaart in 2040
19 januari 2024
Perspectief op brede welvaart in 2040, Bouwen aan de economie van de toekomst, dat is de titel van de toekomstvisie die de Sociaal-Economische Raad (SER) aanbiedt aan de informateur. Hiermee presenteert de SER een langere termijnperspectief voor Nederland met beleidsaanbevelingen voor een brede welvaartseconomie waarin mensen centraal staan. Dat perspectief is hard nodig. VCP-voorzitter Nic van Holstein heeft als Raadslid gewerkt aan deze visie: “Goed dat deze gezamenlijke visie er ligt. Voor de VCP is het belangrijk dat er in de visie aandacht is voor de positie van middeninkomens, een beter functionerende arbeidsmarkt en aandacht voor professionele ruimte. Met alle ontwikkelingen om ons heen is het belangrijk dat mensen grip op hun leven houden”.
Anticiperen op trends
Nederland ziet zich geconfronteerd met trends die de komende jaren flink in onze brede welvaart zullen ingrijpen: vergrijzing en toenemende arbeidsmarktkrapte, de ontwikkeling van sociale ongelijkheid, digitalisering, veranderende geopolitieke verhoudingen, klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en een steeds groter wordende vraag naar ruimte. Veel mensen ervaren een verlies van grip op hun leven. Om onze huidige brede welvaart te vergroten en mensen een wenkend perspectief te bieden, moet Nederland zich tot deze trends verhouden en daar op een goede manier mee omgaan.
“De SER schetst in haar toekomstbeeld de ambitie voor een arbeidsmarkt gebaseerd op waardig werk. Waardig werk betekent onder andere productief werk in omstandigheden van vrijheid, gelijkheid, veiligheid en menselijke waardigheid. Fundamentele arbeidsnormen, werkgelegenheid, sociale bescherming en sociale dialoog moeten worden bevorderd. Waardig werk betekent ook dat er voldoende autonomie en zeggenschap in het werk is en dat het werk goed kan worden gecombineerd met leren, (mantel)zorgtaken en ontspanning. Een belangrijke stap is werken beter lonend maken, onder andere door het verlagen van de lasten op arbeid waardoor het besteedbaar inkomen toeneemt. Bovendien zullen de lasten en de lusten van de transities eerlijk verdeeld moeten worden, zodat het voor iedereen haalbaar blijft mee te komen”, zegt Van Holstein verwijzend naar elementen uit de toekomstvisie.
Wat is er nodig?
Om de brede welvaart in 2040 te vergroten komt de SER met aanbevelingen op drie domeinen: waardig werk en inkomenszekerheid, verdienvermogen en natuur en ruimte. Per domein beschrijft de raad wat er aan de hand is, wat het gewenste toekomstbeeld is en hoe we dat kunnen bereiken. Op korte termijn is het doorvoeren van de (wets-)voorstellen in het arbeidsmarktpakket volgend uit het SER Middellange Termijn (MLT-)advies een absolute basisvoorwaarde om deze toekomstvisie te kunnen waarmaken.
Voor de langere termijn formuleert de SER aanbevelingen aan het nieuwe kabinet om toe te werken naar een vergroting van brede welvaart in 2040. De SER wil samen met het kabinet meer inzetten op het vergroten van het arbeidsaanbod door het betrekken van mensen die aan het werk willen en door mensen die dat willen, meer uren te laten werken. Hiervoor is het nodig dat werken beter loont en dat er goede arbeidsvoorwaarden zijn, een vereenvoudiging van het stelsel van inkomensondersteuning en de fiscaliteit zijn ook belangrijke randvoorwaarden.
Investering en innovatie
Het kabinet zou er daarnaast goed aan doen om technologieën en sectoren met potentieel voor Nederland te stimuleren. Ook zouden de publieke en private investeringen in R&D in Nederland verhoogd moeten worden naar de EU-doelstelling van 3% in 2030, om te komen tot een innovatieve economie. Tevens is adequaat beleid en een uitvoeringsstructuur nodig om de grondstoffentransitie naar een circulaire economie te versnellen. En er moet een gezamenlijke weg uit de stikstofcrisis worden gevonden, waarin alle sectoren hun deel van de verantwoordelijkheid nemen en wordt ingezet op transitiepaden voor agrarische bedrijven met een duurzaam verdienvermogen. Ook vindt de SER dat klimaatadaptatie nu nog te vrijblijvend is en dat de overheid meer de regie zou moeten nemen in de inrichting van de ruimte. Gezien het vestigingsklimaat en de geopolitieke ontwikkelingen vroeg Van Holstein bij de vaststelling van het advies aandacht voor het belang van defensie en veiligheid.
Gezamenlijke aanpak nodig
De grote uitdagingen waar Nederland voor staat vragen om een gemeenschappelijke richting én gezamenlijke aanpak; van overheden, werknemers- en werkgeversorganisaties, burgers en het maatschappelijke middenveld. Een consistente richting is nodig waarbij de korte termijn wordt verbonden met de lange termijn en voldoende snelheid wordt behaald om die grote uitdagingen ook daadwerkelijk aan te pakken.
