​VCP-symposium: naar een minder onzekere toekomst

Werk aan de winkel voor de vakorganisaties. Vanuit gedeelde belangen toewerken naar een zekere toekomst voor de professional. Duurzame inzetbaarheid meer gemeengoed maken en breder uitleggen. Om die vraagstukken draaide het VCP-symposium Arbeidsmarkt 2020-2025.

De Arbeidsmarkt van 2020-2025, het klinkt ver weg maar over ruim twee jaar begint het al. En die arbeidsmarkt doet ertoe want de wereld om ons heen is volop in verandering. Hoe ga je als professional met die veranderingen om en welke rol kan de vakorganisatie daarin spelen? Om die vragen draaide het VCP-symposium dat op 23 november in Den Haag werd gehouden. De middag stond voor een belangrijk deel in het teken van trends en transities zoals flexibilisering, digitalisering en verduurzaming. Ontwikkelingen die de arbeidsmarkt op zijn kop kunnen zetten, alleen weten we nog niet precies hoe. En dat maakt de vraag hoe je werk en inkomen veilig kunt stellen juist zo interessant.

Breed aanvliegen
CMHF-voorzitter Rob Hunnego sprak in dat verband van ‘onzekerheidsreductie’. Een hele mond vol maar wel een term waar vakorganisaties iets mee moeten. We moeten toe naar ontschotting, klonk het tijdens het panel waar Hunnego aan deelnam: vanuit gedeelde belangen samen met een oplossing komen. Dat betekent dat je onderwerpen breed moet aanvliegen en verder kijken dan de neus van ‘jou’ als vakorganisatie lang is. Zo maken de politievakbonden zich sterk voor fatsoenlijke uitstroomvoorzieningen en het opheffen van fiscale belemmeringen. ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp sprak in dat verband van ruimte voor sectoraal maatwerk. Het gaat erom dat de grote maatschappelijke problemen worden benoemd en opgepakt. Ook kan de vakbeweging haar meerwaarde laten zien door meer te doen met Leven Lang Leren en duurzame inzetbaarheid, benadrukte Bart Willems van De Unie. Daar hebben zowel jongeren als ouderen baat bij. Zijn collega Alex van Scherpenzeel van ANBO zei dat het zaak is om te laten zien hoe de weg naar de arbeidsmarkt gevonden wordt. “En daarbij moeten we niet wachten tot 2020.”

Gedeelde belangen
“We moeten ons mengen in het debat over de transities en de effecten voor werkgelegenheid”, stelde VCP-voorzitter Nic van Holstein. En dat betekent inderdaad uitgaan van gedeelde belangen en niet van deelbelangen. Dat was ook de boodschap waarmee de VCP op het Plein het parlementaire jaar aftrapte en die boodschap staat nog steeds als een huis. “We moeten toe naar moderne belangenbehartiging en investeren in professionals met het oog op de toekomst.”

Valkuilen
De VCP had voor het symposium diverse sprekers uitgenodigd die een blik in die toekomst probeerden te werpen. Dat leverde interessante vergezichten op. WRR-onderzoeker Robert Went zei dat de toekomst lang niet zo vastligt als het nu soms lijkt. Dat er technisch veel kan, betekent niet dat het ook economisch gelijk interessant is. Dingen gaan soms anders dan je denkt, aldus Went, die onder meer wees op de boekenverkoop, waarmee het ondanks de digitalisering verrassend goed gaat. Ook moet je de rol van de overheid niet uitvlakken. Die deinst er steeds minder voor terug om de Ubers van deze tijd aan te pakken.

Bewustwording
Dat betekent niet dat de professional nu achterover kan leunen, hij moet toch echt aan de bak. Duurzame inzetbaarheid was tijdens het symposium een veel gebruikte term. Een term die volgens HR-adviseur Leonard Polman vaak eenzijdig wordt uitgelegd. Een ‘traininkje’ links en rechts en dat is het dan. Maar om in de toekomst aantrekkelijk te blijven op de arbeidsmarkt is veel meer nodig, hield Polman zijn gehoor voor. “Hoe krijgen we mensen bewust dat ze flexibel moeten zijn. Daarin wordt niet geïnvesteerd. Duurzame inzetbaarheid is niets anders dan bewustwording, een cultuuromslag en zelf visie hebben op de toekomst die voor ons ligt.”

Belemmeringen
Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zoomde hier verder op in. Uit zijn verhaal bleek dat er nogal wat zaken zijn die duurzame inzetbaarheid kunnen belemmeren en afhankelijk van de bronnen die iemand kan inzetten. Een goed netwerk bijvoorbeeld. Om- en bijscholing doen ertoe, maar toch blijkt dat 60 procent van de werknemers er niet mee bezig is. Er zijn grote verschillen te zien tussen hoger en lager opgeleiden, maar ook per sector. Voor flexibilisering geldt min of meer hetzelfde. Putters wees verder op culturele diversiteit. Het maakt nogal wat uit waar je vandaan komt en hoe groot je netwerk is. “Een diploma is niet voldoende.”

Vorige strijd
De aanwezigen vonden duurzame inzetbaarheid en moderne belangenbehartiging heel belangrijk voor de arbeidsmarkt van de toekomst. De conclusie van de middag was dat de toekomst misschien minder griezelig zal zijn dan hij nu lijkt, maar dat er alle reden is om die toekomst zeer serieus te nemen. VCP-voorzitter Nic van Holstein: “Het regeerakkoord is niet het antwoord op de onzekerheden van deze tijd. Met een aantal voorgenomen ingrepen voert het kabinet de vorige strijd. De strijd van de crisisjaren, terwijl het kabinet de blik naar de toekomst zou moeten richten. Wat de VCP betreft zou er fors geïnvesteerd moeten worden in de kennis en vaardigheden van professionals. Niet in het wegnemen van zekerheden. ”